بستر خانواده برای کودکان یتیم بهترین و مناسب ترین مکان محسوب می شود. بنابراین بهتر است این کودکان در خانواده خود تحت مراقبت و دریافت حمایت های روانشناختی و مالی قرار بگیرند.
محیط خانواده به عنوان نخستین محیط تربیتی، چهارچوب اخلاقی و رفتاری کودک را شکل می دهد. کسب آرامش، امنیت، وجود روابط عاطفی و دریافت محبت، تأمین نیازهای روحی و روانی ، شکل گیری باورها و اعتقادات از محیط خانه و خانواده شروع می شود. هر انسانی نیاز به محبت و توجه دارد چرا که همین محبت باعث ایجاد انس بین انسان ها و نهایتا رشد انسان می شود. نیاز به محبت در کودکان از سوی والدین آنها رفع می گردد اما این موضوع در مورد کودک یتیم صدق نمی کند چون از نعمت وجود والدین بی بهره می باشد.
نظر اسلام در مورد ایتام
البته از نظر شرع یتیم به کسی گفته می شود که پدر خود را از دست داده و به سن بلوغ نرسیده است.
در دین اسلام و همچنین در کتاب قرآن بارها بر یتیم نوازی، حفظ مال یتیم، عدم ظلم به یتیمان، اکرام و احسان یتیم و سرپرستی یتیم تأکید شده است. خداوند در قرآن می فرماید که بخشی از احسان و خیرات برای یتیمان در نظر گرفته شود تا ایتام فاقد درآمد بتوانند از این طریق زندگی خود را اداره کنند.
پیامبر اسلام نیز همواره سفارش و تأکید فراوان بر لزوم محبت و مهربانی نسبت به یتیمان داشته اند و اینکه نوازش کودک یتیم و مهربانی نسبت به او و تلاش برای تربیت و تأدیب او در پیشگاه خداوند به عنوان عبادت محسوب می شود.
عدم حضور والدین و ایجاد مشکلات جسمی و روانی در کودک یتیم
از دست دادن والدین یا عدم حضور یکی از آنها در محیط خانواده باعث ایجاد مشکلات جسمانی و روانی در کودک می شود. برخورد و رفتار با کودک یتیم اغلب یک دغدغه یا چالش برای اطرافیان محسوب می شود چون آنها نمی دانند در برخورد با کودک یتیم چطور رفتار کنند؟
کودکی که والدین خود یا یکی از آنها را از دست می دهد مطمئنا با شرایطی متفاوت روبه رو می شود. از دست دادن والدین یا عدم حضور یکی از آنها در محیط خانواده باعث ایجاد مشکلات جسمانی و روانی در کودک می شود. ایجاد اضطراب در کودک یتیم شایع ترین مشکلی است که وی تجربه می کند. همین اضطراب می تواند زمینه ساز مشکلات رفتاری، هیجانی و علی الخصوص افسردگی باشد. از نظر روانی کودک خود را تنها می بیند به این معنی که از دست دادن تکیه گاه باعث بی اعتمادی در کودک نسبت به دنیای پیرامون می شود. اما از بعد مادی اگر به مسأله نگاه کنیم؛ تأمین امکانات رفاهی برای کودک دچار تغییر می شود و این یعنی کیفیت سطح زندگی کودک متزلزل و دچار نوسانات زیادی خواهد شد.
نحوه برخورد با کودک یتیم
- در برخورد اجتماعی با یتیمان نه افراط و نه تفریط جایز نیست. قضاوت کردن کودکان یتیم، تحقیر کردن آنها، سوء استفاده از آن ها باعث می شود که کودک اعتماد به نفس خود را از دست بدهد و گاها کمک اطرافیان را پس بزند چرا که او والدین خود را مسبب اصلی این اتفاقات می داند.
- به کودک یتیم باید مجال صحبت کردن داده شود تا وی بتواند هیجانات منفی را از خود دور کند. در برخورد با یک کودک یتیم بهتر است از مشاوره و راهنمایی های یک روانشناس و افراد متخصص در این زمینه کمک بگیرید.
- همچنین به کودکان یتیم باید فرصت زندگی در محیط های سالم و نزد افراد سالم داده شود در غیراینصورت احتمال دچار شدن این افراد به آسیب های اجتماعی وجود خواهد داشت. یکی از مشکلاتی که کودکان یتیم با آن روبه رو هستند محروم بودن از آموزش است. چرا که بسیاری از این کودکان برای امرار معاش به کودکان کار تبدیل می شوند. احساس محرومیت از خانواده و احساس عدم امنیت و کمبود امکانات باعث پیدایش خشونت در میان کودکان یتیم می شود. در حالی که این کودکان برای ورود به اجتماع نیاز به تربیت و سپس آموزش دارند تا در آینده بتوانند به عنوان یک فرد موفق در جامعه به ایفای نقش بپردازند.
- کودکان یتیم به حمایت های مالی و خدمات روانشناختی و روانشناسی نیاز دارند. همچنین در برخورد با ایتام باید با عزت و احترام رفتار کنیم و و حقوق این افراد به عنوان یک انسان ارزشمند رعایت گردد و همواره تلاش شود تا شخصیت معنوی یتیم درک شود. اگر برای کودکان یتیم که دچار آسیب های اجتماعی هستند فعالیت های ضروری و لازم انجام نگیرد در آینده همین کودکان موفق به تشکیل خانواده نمی شوند یا در صورت تشکیل خانواده با شکست روبه رو می شوند. در این میان تشکل های مردم نهاد می توانند زمینه را فراهم کنند تا خانواده های خیر با خانواده های نیازمند و ایتام ارتباط برقرار کنند. بستر خانواده برای کودکان یتیم بهترین و مناسب ترین مکان محسوب می شود. بنابراین بهتر است این کودکان در خانواده خود تحت مراقبت و دریافت حمایت های روانشناختی و مالی قرار بگیرند.
